Diễn Biến Nguy Hiểm tại Biển Hoa Đông

Đào Văn Bình

Trong lúc cuộc tranh chấp chủ quyền về Đảo Điếu Ngư/Senkaku không có dấu hiệu hòa dịu kể từ khi Nhật Bản tuyên bố mua lại ba trong số các đảo này hồi tháng 9/2012,  thì vào ngày 23/11/2013 Trung Quốc đơn phương tuyên bố thành lập vùng gọi là Air Defence Identification Zone mà BBC tiếng Việt dịch là "Vùng Nhận Dạng Phòng Không". Theo định nghĩa chung của tòan thế giới đây là không phận thuộc chủ quyền của một quốc gia cho nên có bố trí hệ thống phòng không (hỏa tiễn hoặc máy bay tuần thám). Theo mệnh lệnh của nhà cầm quyền Trung Quốc:  Để bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và duy trì trật tự hàng không,  các máy bay nước ngòai bay vào vùng trời này phải cung cấp lịch trình, thông báo rõ quốc tịch và duy trì liên lạc thông tin hai chiều để đáp ứng kịp thời và chính xác các yêu cầu của nhà chức trách Trung Quốc. Các máy bay nào không tuân thủ sẽ phải hứng chịu các biện pháp phòng vệ khẩn cấp.

Vùng Nhận Dạng Phòng Không này bao gồm một không phận rất lớn, trùm phủ lên vùng Đảo Senkaku, không phận của Nam Hàn, áp sát bờ biển Nhật Bản. Hành động này lập tức gây nên phản ứng mạnh mẽ từ phía Hoa Kỳ và Nhật Bản.

-VnExpress trích dẫn bản tin của AFP về lời tuyên bố của Thủ Tướng Nhật Bản  Abe trước quốc hội, "Tôi đặc biệt lo ngại vì đây là một hành động hết sức nguy hiểm, có thể gây ra những hậu quả ngoài ý muốn. Nhật Bản sẽ yêu cầu Trung Quốc kiềm chế, đồng thời chúng ta cũng sẽ tiếp tục hợp tác với cộng đồng quốc tế". Còn Ô. Katsunobu Kato, phát ngôn viên của chính phủ Nhật nói rằng, "Quyết định của Trung Quốc không có hiệu lực đối với đất nước chúng tôi".

-Bộ Trưởng Quốc Phòng Hoa Kỳ Chuck Hagel - trong một thông  cáo báo chí - gọi đây này là "hành động gây bất ổn nhằm thay đổi hiện trạng khu vực. Hành động đơn phương này làm tăng nguy cơ hiểu lầm và tính toán sai. Ông Hagel nói tuyên bố này của Cộng Hòa Nhân Dân Trung Hoa sẽ không thể nào thay đổi cách Mỹ tiến hành các hoạt động quân sự trong khu vực." (BBC tiếng Việt)

-Bộ Trưởng Ngọai Giao John Kerry trong một thông cáo báo chí, tuyên bố, "Hoa Kỳ quan ngại sâu sắc về việc Trung Quốc công bố xác lập Vùng Nhận Dạng Phòng Không trên Biển Hoa Đông. Hành động đơn phương này là một nỗ lực nhằm thay đổi hiện trạng ở Biển Hoa Đông. Hành động leo thang sẽ chỉ gia tăng căng thẳng ở khu vực và tạo ra các nguy cơ xảy ra xung đột".

-Còn Nam Hàn thì phản ứng nhẹ nhàng hơn và chỉ gọi đây là "hành động đáng tiếc". Có thể Nam Hàn không muốn mất lòng Trung Quốc hiện giữ vai trò quan trọng trong việc kiềm chế Bắc Hàn. 

            Trong khi phản ứng của thế giới như thế, Ô. Dưong Ngọc Quân, phát ngôn viên Bộ Quốc Phòng Trung Quốc nói rằng, "Chúng tôi mạnh mẽ yêu cầu Nhật Bản chấm dứt toàn bộ các động thái phá hoại chủ quyền lãnh thổ cũng như những lời bình luận thiếu trách nhiệm đánh lạc hướng dư luận quốc tế và gây ra căng thẳng trong khu vực." (BBC tiếng Việt)

Nhận Định:

1)      Để thực thi quyển kiểm sóat không phận của mình, Hoa Lục không gì khác hơn là bắn hạ các máy bay quân sự của nước ngòai xâm phạm không phận này để chứng tỏ "Vùng Nhận Dạng  Phòng Không" không phải chỉ là lời đe doa suông hoặc nằm trên giấy tờ. Riêng phần Nhật Bản họ  có dám đem máy bay chiến đấu tiếp tục bay trên vùng trời Senkaku, vừa để kiểm sóat vừa để xàc định chủ quyền của mình và cũng để thử thách Trung Quốc hay không?

2)      Cùng "bài bản" này, liệu một lúc nào đó Hoa Lục có thiết lập một "Vùng Nhận Dạng  Phòng Không" trên Biển Đông theo hình thể của Đường Lưỡi Bò rồi cho máy bay chiến đấu cất cánh từ Hải Năm hoặc đưa một hạm đội vào đây đê thực thi chủ quyền lãnh thổ của mình không? Khi đó tương lai của Đông Nam Á ra sao?

3)      VOA trích dẫn phát biểu của Ô. Wendell Minnick- biên tập viên Á Châu của tập san Tin Tức Quốc Phòng, cho biết hành động của Trung Quốc rõ ràng là được tính toán kỹ để gây bất ngờ cho Washington. Ông nói, "Loan báo của Trung Quốc dường như là một mưu toan thường được gọi là cắt thịt băm. Trung Quốc có xu hướng chiếm cứ lãnh thổ hoặc ban hành những qui định mới vào một thời điểm mà Hoa Kỳ có thái độ rất thân thiện với họ. Hoa Kỳ đã cố gắng rất nhiều để cải thiện các mối quan hệ quân đội-quân đội với Trung Quốc. Ông Minnick nói rằng sự chồng lấn giữa hai khu vực phòng không mang lại một số thách thức cho cả Tokyo lẫn Washington. "

4)      Có lẽ từ sau Đệ Nhị Thế Chiến, không một chính trị gia, tổng thống và người dân Hoa Kỳ nào mà không tự hào về vai trò "lãnh đạo thế giới" của Hoa Kỳ. Sự trỗi dậy của Trung Quốc nói chung, sự hung hăng, hiếu chiến và tham vọng bành trướng lãnh thổ của Hoa Lục ở Biển Đông và Biển Hoa Đông nói riêng - đã khiến Hoa Kỳ giật mình, hối hả "xoay trục", rồi thấy có vẻ mạnh bạo quá liền đổi qua "tái cân bằng lực lựợng". Tất cả những chuyển động đó phản ảnh sự lúng túng, tiến thóai lưỡng nan của Hoa Kỳ trước tình hình mới của thế giới. Cái lúng túng của Hoa Kỳ ở chỗ vừa muốn kiềm chế Hoa Lục lại vừa muốn "hợp tác chiến lược" về cả kinh tế lẫn quốc phòng với Hoa Lục, giống như một người muốn làm ăn buôn bán với bạn nhưng lại muốn đốn ngã ông bạn mình. Dường như Trung Quốc hiểu được thế lúng túng của Hoa Kỳ cho nên "không sợ"  mà cứ từ từ lấn tới. Sự kiện 23/11/2013 (Vùng Nhận Dạng Phòng Không) đúng như nhận định của Wendell Minnick  là thử thách nghiêm trọng - không phải chỉ cho Nhật Bản mà cho cả Hoa Kỳ. Mình là "lãnh đạo thế giới" mà thế giới nát bét hoặc nói chẳng ai nghe thì còn là "lãnh đạo" nữa không? Không ai phủ nhận vào giờ phút này đây Hoa Kỳ vẫn là siêu cường số 1 về cả hai mặt vũ khí lẫn kinh tế nhưng vị trí " lãnh đạo thế giới" của Hoa Kỳ đang bị thử thách (challenge). Liệu cái thế ổn định giả tạo ở Biển Hoa Đông và Đông Nam Á kéo dài bao lâu? Nếu Hoa Kỳ không làm mạnh thì chuyến công du Á Châu và Đông Nam Á của Ô. Obama Tháng 4, 2014 tới đây chỉ có tác dụng "trấn an". Khi ông ra về rồi thì các nước Đông Nam Á cũng chỉ "thank you" rồi lại phải họp bàn rồi tự lo liệu lấy có khi phải mời Ô. Tập Cận Bình hoặc Ô. Putin qua cho chắc ăn. Thế "Xuân Thu Chiến Quốc" bây giờ là đây. Khi mình không lo liệu được cho "đàn em" thì "đàn em" phải đi tìm một "đại ca" khác. Ngồi "chờ sung rụng" chết sao?

Đào Văn Bình

(California ngày 25/11/2013)